تکنولوژی با طعم دوستی

تا چه حد باید نگران استفاده کودکان از موبایل و تبلت باشیم؟ برای فعالیت‌های دیجیتالی باید زمان مشخصی...

تا چه حد باید نگران استفاده کودکان از موبایل و تبلت باشیم؟ برای فعالیت‌های دیجیتالی باید زمان مشخصی تعیین کنیم یا فرزندانمان را آزاد بگذاریم؟ پاسخ دقیقی برای این پرسش‌ها وجود ندارد، اما روش‌های موثری برای به حداقل رساندن تاثیرات منفی دنیای دیجیتال بر ذهن کودکانمان وجود دارد.

پیشرفت فناوری تغییرات مهمی در نوع زندگی انسان‌ها ایجاد کرده؛ تغییراتی که دامنه‌شان حتی تا نحوه پرورش فرزندان نیز رسیده است. به همین دلیل عجیب نیست که یکی از مهم‌ترین ابهامات برای والدین امروزی محاسبه زمان لازم استفاده فرزندانشان از موبایل و تبلت است. این پرسش البته پاسخ چندان مشخصی هم ندارد و برای هر خانواده نسبت به سایرین وضعیت متفاوتی دارد.

شاید بتوان این موضوع را با تغذیه مقایسه کرد. اگر مثلا لازم باشد کودکی 420 کالری دریافت کند، صرفا کمیت این عدد مهم نیست، بلکه کیفیت نیز اهمیت بسیار دارد. درباره مقدار زمانی که کودکان می‌توانند مقابل نمایشگرها سپری کنند هم نتیجه مشخصی وجود ندارد؛ درواقع تنها راه‌حل استفاده بهینه و درست از این اوقات است.

پارامترهای تاریک و ناخوشایند

آکادمی امریکایی کودکان (AAP) توصیه کرده کودکان روزانه بین یک تا دو ساعت مقابل نمایشگرها سپری کنند. همچنین پژوهشگران این موسسه معتقدند کودکان زیر 2 سال باید به‌کلی از تعامل با این دستگاه‌ها دوری کنند، هرچند نتایج تحقیقات پایگاه Zero to Three نشان می‌دهد 38 درصد این کودکان با یک دستگاه موبایلی کار کرده‌اند. 2 سال پیش این عدد فقط 10 درصد بود.

استفاده بیش از حد از این وسایل تاثیرات منفی بسیار دارد. چاقی مفرط دوران کودکی، به‌هم‌ریختگی الگوی خواب و بروز رفتارهای ناهنجار اجتماعی بخشی از این مشکلات است. البته این دستگاه‌ها کارکردهای مثبت بسیاری هم برای کودکان دارند، اما نوع به‌کارگیری آنها باید مسئولانه باشد و سبب یادگیری مهارت‌های مفید بشود.

پرستاران دیجیتالی

استفاده از ابزار دیجیتال ممکن است گاهی هم بسیار خوب باشد؛ به‌خصوص زمانی که بچه‌ها و والدینشان با یکدیگر برای استفاده از این دستگاه‌ها در تعامل باشند. پدرها و مادرها می‌توانند برای فرزندانشان کتاب الکترونیکی بخوانند، در بازی‌ها و اپلیکیشن‌های آموزشی به آنها کمک کنند و تجربه‌های کسب‌شده از اسمارت‌فون‌ها را به دنیای واقعی متصل کنند.

اغلب تصور می‌شود کودکان فقط به تماشای کارتون و سریال تلویزیونی علاقه دارند، ولی مطالعات موسسه Zero to Three‌ ثابت کرده این رده سنی به بازی کردن، کتاب خواندن و استفاده از برنامه‌های تعاملی بیشتر توجه می‌کند. درواقع، برخلاف آنچه به نظر می‌رسد، کودکان به دنبال‌های راه‌های بیشتری برای کار با اپلیکیشن‌ها و دستگاه‌ها هستند و اگر والدین نیز با آنها همراهی کنند، یادگیری و تجربه کاربری آنها بسیار غنی‌تر و موثرتر می‌شود.

مصرف‌کننده منفعل نباشید!

در دوران فعلی شاهد وفور کانال‌های دسترسی به برنامه‌ها و محتواهای مختلفیم که بی‌تردید حق انتخاب ما را افزایش می‌دهد و کمک می‌کند بهترین گزینه‌ را برای فرزندان خود فراهم کنیم. اما روی تاریک این موضوع هم اشتباه کردن و برگزیدن محتوای نادرست است؛ محتوایی که، مانند فست فود، صرفا نیاز کودکان را به سرگرمی برطرف می‌کند، اما بر تفکر و یادگیری آنها تاثیر بلندمدت ندارد.

ولی از کجا بدانیم که یک برنامه برای فرزندمان مناسب است یا خیر؟ نتایج پژوهش‌های وب‌سایت Psychological Science نشان می‌دهد چهار عامل مهم در این روند باید بررسی شود تا فرق بین محتوای فست فودی و آموزشی مشخص شود.

نخستین عامل این است که باید بدانیم بهترین روش یادگیری برای انسان‌ها تعامل داشتن با آن مبحث است. این نکته صرفا به‌معنای ضربه زدن به صفحه نمایش یا اسکرول کردن نیست! بلکه دریافت، بررسی و تغییر ‌داده‌ها و البته مهم‌تر از همه مکالمه با شخص دیگر در آن مورد است که ممکن است تفاوت را رقم بزند. به همین منظور است که پژوهشگران بر همراهی و همکاری والدین و فرزندان هنگام استفاده از اسمارت‌فون و تبلت تاکید می‌کنند.

عامل دوم از بین نرفتن تمرکز کودکان هنگام کار با دستگاه است. بسیاری از اپلیکیشن‌ها در این خصوص عملکرد چندان خوبی ندارند. صداها یا بازی‌های جانبی مختلف، تبلیغات یا حتی هنگ کردن‌های پیاپی ممکن است باعث حواس‌پرتی و از بین رفتن تاثیرات مثبت کار با این وسایل شود.

همچنین محققان متوجه شده‌اند که اگر اطلاعات به داده‌های قبلی متصل شود یا با زندگی شخصی بچه‌ها در ارتباط باشد، عمیق‌تر پردازش می‌شود. مثلا فرض کنید بخواهیم به کمک اپلیکیشن‌ها به کودکان اشکال هندسی را آموزش دهیم و این کار را با کشیدن شکل‌هایی مرتبط کنیم که بچه‌ها در خانه می‌بینند. این روش الگوی مناسبی برای کارایی بهتر در این بخش است.

آخرین مورد هم به فعالیت‌های اجتماعی مربوط است. اپلیکیشن‌ها بسیار سازنده‌تر می‌شوند اگر به کودکان اجازه دهند با یکدیگر در ارتباط باشند و مهارت‌های اجتماعی‌شان را تقویت کنند و البته اطلاعات بیشتری به دست آورند. هرچند خیلی بهتر است که این تعاملات در زندگی واقعی باشد تا در دنیای مجازی.

فناوری پیشرفت بسیار کرده و اکنون تبلت و موبایل ما به انواع حسگرها، دوربین‌ها و تکنولوژی‌های دیگر مجهز است که می‌توانیم از آنها برای ورزش کردن استفاده کنیم یا تصاویری خارق‌العاده ثبت کنیم. شاید اکنون زمان مناسبی باشد که این فناوری‌ها را برای آموزش بهتر کودکان به کار بگیریم و نسل‌های بعدی را با شرایطی بهتر به دوران انفجار تکنولوژی برسانیم.